De Winterfiets Elfstedentocht: ijskoude feestparade langs 11 Friese steden10 min read

Bram de Vrind

Een ronde door Friesland, in de winter en zonder hoogtemeters, ik had me er eerlijk gezegd niet veel bij voorgesteld. Ik trap immers elke week mijn winterse rondjes in de polder.

Extreme tocht van 1963

Maar het werd een bijzondere ervaring. Ik heb de tocht gefietst met Geeske en Hessel, collega’s van mijn vriendin, die ik ken van Klimmen tegen MS: PLUS MoveS. Zaterdag logeer ik bij de schoonvader van Hessel in Heerenveen. Vanuit zijn appartement heeft hij uitzicht op het Abe Lenstra Stadion van SC Heerenveen, waarvan hij een seizoenskaart heeft. Hij vertelt over de Elfstedentocht van 1956. Hij had de tocht willen schaatsen, maar werd uitgesloten van deelname omdat hij te jong was. En over de extreme tocht van 1963, toen het ijs een dikte van 1,5 meter bereikte. Hessel vult aan dat hij bij strenge winters de fiets liet staan om naar school te schaatsen. Bijzonder voor mij als ‘Brabo’ dat het schaatsen zo leeft in Friesland!

Friese volkslied

We verzamelen zondagmorgen in de Elfstedenhal in Leeuwarden voor de start van de Winterfiets Elfstedentocht. Hessel en Geeske, rasechte Friezen, zingen uit volle borst mee met het Friese volkslied. Met stempelkaart om de nek, vertrekken we met twee pelotons van zo’n 500 renners in de vrieskou.

Een sliert van fietsers met knipperende lampjes trekt in het aardedonker door de polders, een mooi gezicht. Ontspannen rijd ik niet. IJzel en vorst maken de weg gevaarlijk glad. Na stempelpost Sneek vallen de pelotons uit elkaar en rijden we in kleine groepen. De zon werpt dan zijn eerste stralen over het vlakke land.

Soep met balletjes

Voor Hessel en Geeske zal de Winterfiets Elfstedentocht een ’trip down memory lane’ worden. Mijn medefietsers rijden van herkenningspunt naar herkenningspunt. Hessel, in Sneek: ‘In die kroeg heb ik mijn vrouw leren kennen!’. En: ‘Op dat bruggetje zijn onze trouwfoto’s gemaakt!’. Geeske, even later: ‘Daar zat ik op de middelbare school!’.

We stoppen bij de ouders van Geeske in Wyckel voor een knusse ‘bevoorrading’. Terwijl Geeske haar ouders in het Fries bijpraat over de tocht, smul ik van de broodjes en soep met balletjes die Geeske’s moeder heeft gemaakt.

Waaiers

Eenmaal terug op de fiets, heeft Geeske het zwaar. Er volgt een fase van 70 km (!) met wind op kop en op de kant, waarin we nauwelijks tempo kunnen maken. In waaiers rijden we door het glooiende Gaasterland, over de dijken langs het IJsselmeer en door de polders richting Bolsward om vervolgens een blik op de Waddenzee te werpen bij Harlingen.

Het bereiken van die stempelpost blijkt een keerpunt. In de daaropvolgende 50 km met voornamelijk meewind, zal Geeske zich herpakken. “Wat binnen we moai fuort!”, roept ze (zoiets als: ‘het loopt lekker’).

De stempelposten van de Winterfiets Elfstedentocht zijn even sfeervol als divers. Van kroegen met live muziek tot het clubhuis van een schaatsbaan in Stiens. Daar krijgen we snert met roggebrood, een heerlijke afwisseling op de sportrepen die we de hele dag wegkauwen.

Piet

Vanaf dat punt is het nog maar 20 km naar keerpunt Dokkum en dan nog 25 naar de finish bij Leeuwarden. We stoppen voor een foto bij het beroemde bruggetje van Bartlehiem, waar de schaatselfstedentocht twee keer langs komt en vervolgen onze weg met een groep van zo’n tien renners langs de Dokkumer Ee.

Na Dokkum rijden we de ondergaande zon tegemoet. Gelukkig is de wind inmiddels gaan liggen. In het donker rollen we over de finish van de Winterfiets Elfstedentocht bij recreatieplas ‘de Grutte Wielen’. Daar krijgen we het bekende Elfstedenkruisje omgehangen. Net als we willen vertrekken, komt weerman Piet Paulusma binnenlopen. Ik zet Hessel en Geeske op de foto met Piet en roep even later ‘Oant Moarn!’ tijdens de opnames van zijn weerbericht. Mijn dagje Friesland is compleet.